Ο Στέλιος Γεράνης εκτελωνιστής γράφει για τον Σκαρίμπα 6 Αυγούστου 2014

Ο Στέλιος Γεράνης εκτελωνιστής γράφει για τον Σκαρίμπα 6 Αυγούστου 2014

Ο Γιάννης Σκαρίμπας πρωτοεμφανίστηκε στα Γράμματα, με τη συλλογή «Καημοί στο Γριπονήσι» το 1930, που προκάλεσαν ένα ξάφνιασμα μέσα στο ηθογραφικό τέλμα της εποχής κι ανήκουν στις ανανεωτικές αφετηρίες της νέας πεζογραφίας μας, που γύρω στα 1930 είχε αρχίσει να παίρνει συνείδηση της δημιουργικής της αποστολής. Ένα μάλιστα, από τα διηγήματά του αυτά είχε βραβευθεί σε διαγωνισμό του περιοδικού «Ελληνικά Γράμματα» με κριτική επιτροπή τους Κ. Μπαστιά, Λ. Κουκούλια, Κλ Καρθαίο και Φ. Κόντογλου.[1] Στην εισηγητική έκθεση, ο Κόντογλου διερμηνεύει την έκπληξη και τον ενθουσιασμό της κριτικής επιτροπής: το διήγημα αυτό- γράφει- κάμνει αμέσως ζωηρή εντύπωση για το δυνατό του χρώμα και την έντονη προσωπικότητα του ύφους του, πράγμα που λείπει σχετικά από τα άλλα. Μέσα από τη αφήγησή του ξεπετιέται ατόφια, καθαρά, τελείως ξεχωριστή ή ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου που τώχει γράψει. Ο Σκαρίμπας έχει ήδη ύφος δικό του, και αυτό είναι το πιο σπουδαίο προσόν που μπορεί να ζητήσει κανείς από ένα συγγραφέα …….

Ο αναγνώστης αισθάνεται ότι ασφαλώς ο συγγραφέας και  ο άνθρωπος είναι  ένα, ταυτίζονται, πράγμα σπάνιο, συχνά ο πόθος μας είναι να φαινόμαστε, σ’ ένα έργο που γράφουμε, όχι όπως είμαστε, αλλά όπως θα άρεσε να είμαστε και γι’ αυτό ακριβώς η ασυνέπεια μεταξύ ανθρώπου και του συγγραφέα είναι συνηθέστατη.

Προκειμένου για τον Σκαρίμπα δεν μένει καμιά υποψία για ένα παρόμοιο πράγμα. Ο παλμός τού ύφους του, η λέξη, η φρασεολογία, ο τρόπος με τον οποίο συγκινείται, όλα μαρτυρούν για την απόλυτη, τη βαθύτατη ειλικρίνειά του. Σε ένα μεγάλο μέτρο μπορεί κανείς να πει γι’ αυτόν, τα λόγια κάποιου Γάλλου κριτικού : «Περίμενε κανείς να βρει (μέσα στα γραφόμενα του) ένα συγγραφέα και βρίσκει έναν άνθρωπο.

Ο Σκαρίμπας ανήκει στις μοναδικές εκείνες περιπτώσει ς, που ξεσηκώνουν τον ενθουσιασμό, αλλά και τη λυσσαλέα άρνηση. Κάθε ένα από τα κατοπινά του έργα προκαλούσε οξύτατη, συχνά, φιλολογική διαμάχη, με τον συγγραφέα τους ηρωικά αμυνόμενο και εκπέμποντας απολαυστικούς μύδρους καυστικού σαρκασμού, στους επικριτές του. Μάλιστα το 1937 έστησε μια μαχητική έπαλξη το περιοδικό «Νεοελληνικά Σημειώματα» που το διεύθυνε από την Χαλκίδα, με μια καταπληκτική εποπτεία πάνω στην πνευματική επικαιρότητα, σε πρόσωπα και γεγονότα, που με την ευθύβολη τόλμη τους και την πνευματώδη γραφή τους ασκούσαν δριμύ έλεγχο στο πρωτευουσιάνικο κατεστημένο. Αυτό τον έλεγχο τον άσκησε κατά καιρούς από διάφορα περιοδικά κι’ εφημερίδες και τον ασκεί ως τις μέρες μας, με νεανική δροσιά και σπινθηροβόλο πνεύμα.

Μετά τους «Καημούς στο Γριπονήσι» θα συνεχιστεί η εργογραφία του Σκαρίμπα με τα διηγήματα «Το Θείο Τραγί» (1932) που μπαίνουν σε βαθύτερα ανθρώπινες περιοχές, μ’ έναν σαρκασμό, που σπάει την τραγική κραυγή, το κέλυφος της εσωτερικής μας ασφυξίας.

Ακολουθεί το πρώτο το μυθιστόρημα, ο ανεπανάληπτος εκείνος «Μαριάμπας» (1935) που αναποδογυρίζει τον ψυχικό μας κόσμο, φωτίζει σκοτεινές περιοχές, απελευθερώνει με καταπληκτική μαεστρία, πολλά δικά του και δικά μας απωθημένα, μπήγοντας το πικρό στιλέτο στην καρδιά και στο μυαλό των ηρώων του.

Ο Σκαρίμπας ανήκει στις πνευματικές εκείνες φυσιογνωμίες που προκαλούν ευθύς εξ αρχής το ξάφνιασμα και τον ανυπόκριτο ενθουσιασμό, αλλά που συναντούν στην πορεία του την τροχοπέδη της συνοφρυωμένης κριτικής και τινών άλλων της πνευματικής ηγεσίας που αρέσκονται να ομφαλοσκοπούν και να υψώνουν τείχη, εγκληματικής σιωπής, σε πρόσωπα κα σε κείμενα, που αποτελούν τίτλους Τιμής για την εθνική μας λογοτεχνία.

Στέλιος Γεράνης

Αναδημοσιεύεται από τον »Εκτελωνιστή φύλλο 17 Μάρτιος 1978

---

[1] Διακεκριμένοι λογοτέχνες της εποχής.

Το Blog Λογοτεχνία – Πολιτιστικά  Εκτελωνιστών δέχεται να φιλοξενήσει κείμενα συναδέλφων, αξιώματα και πολιτιστικά δρώμενα  που αναδεικνύουν τον εκτελωνιστικό πολιτισμό

E-mail =info@bookstars.gr